Rys historyczny

Klinika Położnictwa i Ginekologii w Bytomiu powstała z dniem 5.10.1953 roku na bazie oddziału położniczo-ginekologicznego Szpitala Zespolonego Nr 2 w Bytomiu. Jej pierwszym Kierownikiem był Prof Karol Ryglewicz a jego zastępcą Dr med. Henryk Skałba. Z chwilą powstania kliniki zmniejszono ilość łóżek połozniczo-ginekologicznych z 200 do 186, a uzyskane w ten sposób pomieszczenie wykorzystano do celów dydaktycznych. W początkowym okresie klinika liczyła 19 lekarzy, w tym 15 asystentów zatrudnionych przez dyrekcję szpitala i 4 na etatach Akademii Medycznej. W roku 1954 skład osobowy pomocniczych pracowników nauki katedry powiększył się do 2 adiunktów i 7 asystentów. Cały zespół lekarzy zarówno na etacie szpitalnym, jak i Akademii Medycznej włączył się do pracy organizacyjnej, naukowej i dydaktycznej kliniki. W związku ze zbliżającym się XII Zjazdem Ginekologów Polskich w Lublinie rozpoczęto szereg prac naukowych, związanych głównie z rozpracowaniem tematu zatruć ciążowych.

Prof dr hab Karol Ryglewicz zapoczątkował życie naukowe kliniki bytomskiej. Był znawcą histopatologii narządu rodnego, był doskonałym położnikiem i ginekologiem-operatorem, autorem cenionego podręcznika ćwiczeń na fantomie. W dniu 22 stycznia 1955 zmarł tragicznie, ulegając wypadkowi kolejowemu.

Od dnia 24 stycznia 1955 r Rektor Śląskiej Akademii Medycznej powierzył pełnienie obowiązków kierownika Kliniki dr. n. med. Henrykowi Skałbie a z dniem 01 września 1955 kierownictwo Kliniki objął Prof. dr. n. med. Bronisław Stępowski - uprzedni kierownik Kliniki Położnictwa i Ginekologii AM w Krakowie. W tym okresie ukończono wszystkie prace naukowe przygotowywane na XII Zjazd Ginekologów Polskich oraz rozpoczeto kolejne prace naukowe zgłoszone za Zjazd Ginekologów we Wrocławiu. Praca dydaktyczna kliniki w tamtym okresie polegała na prowadzeniu wykładów przez Prof Stępowskiego oraz Jego zastępcę Dr H. Skałbę. W latach 1953-1957 przeszkolono łącznie 682 studentów, którzy odbyli 1027 staży. W tych latach egzamin z ginekologii i położnictwa złożyło w Klinice w Bytomiu 1037 studentów. Prócz szkolenia studentów asystenci kliniki prowadzili wykłady i ćwiczenia dla uczennic Państwowej Szkoły Położnych w Bytomiu. Oprócz zadań dydaktycznych klinika spełniała pierwszorzędzną rolę usługową dla ludności Śląska. W latach 1953-1957 leczono ogółem 29.206 chorych. W okresie tym odbyło się w placówce 10.172 porodów. Lekarzami kliniki obasdzono większość Poradni dla kobiet miasta Bytomia i okolicy, co podniosło wartości usługowe lecznictwa otwartego. W poradni Specjalistycznej wykonano dużą ilość badań cytologicznych, kolposkopowych i endokrynologicznych, przyczyniając się do poprawy zdrowia śląskich kobiet. Prof. Bronisław Stępowski przygotował drugie wydanie podręcznika "Choroby kobiece" wydrukowanego w roku 1957. Był humanistą, odznaczał się wyjątkowo wysoką kulturą osobistą. Był miłośnikiem i znawcą malarstwa, muzyki, starej architektury i literatury.

W roku 1963, po przejściu prof. Bronisława Stępowskiego na emeryturę, kierownikiem kliniki został doc dr hab. Henryk Skałba. Doc H. Skałba zmarły na emeryturze w roku 1987 był człowiekiem pracy, niestrudzonym klinicystą, wspaniałym operatorem i położnikiem, bardzo dobrym wykładowcą i dydaktykiem.

W roku 1972 powołano do życia Instytut Ginekologii i Połoznictwa, którego dyrektorem mianowano doc. dr hab. med. Henryka Skałbę. W skład Instytutu wchodziły kliniki w Bytomiu, Zabrzu, Katowicach-Ligocie oraz w Tychach. Klinikę w Bytomiu przekształcono wtedy w dwie kliniki: Klin. Ginekologii Zachowawczej (kierownik: doc. dr hab. n. med. Henryk Skałba) i Klinika Patologii Ciąży (kierownik: doc. dr hab. n. med. Adam Cekański).

W związku z przejściem doc. dra hab. n. med. Henryka Skałby w 1977 r. na emeryturę, kierownikiem Kliniki Ginekologii Zachowawczej i dyrektorem Instytutu Ginekologii i Położnictwa został doc. dr hab. n. med. Jan Dudkiewicz.

W roku 1979, po przejściu doc. dra hab. n. med. Adama Cekańskiego do Kliniki w Tychach, kierownictwo Kliniki Patologii Ciąży objął prof. dr hab. n. med. Roman Wawryk. Instytut Ginekologii i Położnictwa został rozwiązany 1 III 1982. Powołano wówczas I Katedrę Położnictwa i Ginekologii pod kierownictwem Prof. dra hab. n. med. Romana Wawryka, w której utworzono 3 kliniki:

  • Klinikę Położnictwa (kierownik prof. dr hab. n. med. Roman Wawryk),
  • Klinikę Ginekologii (kierownik doc. dr hab. n. med. Jacek Rzempołuch)
  • Klinikę Endokrynologii Ginekologicznej (kierownik prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Waroński).

Po śmierci prof. dra hab. n. med. Włodzimierza Warońskiego w grudniu 1984 kierownictwo Kliniki Endokrynologii Ginekologicznej objął z dniem 1 stycznia 1985 prof. dr hab. n. med. Roman Wawryk, a doc. dr hab. n. med. Jacek Rzempołuch kierownictwo I Kliniki Położnictwa i Ginekologii w istniejącej jeszcze I Katedrze Położnictwa i Ginekologii.  W dn. 1 X 1990 prof. dr hab. n. med. Roman Wawryk przeszedł na emeryturę. W tym samym roku, decyzją rektora ŚAM, zlikwidowano I Katedrę Położnictwa i Ginekologii wraz z wchodzącymi w jej skład klinikami i utworzono I Katedrę i Klinikę Położnictwa i Ginekologii pod kierownictwem prof. dra hab. n. med. Jacka Rzempołucha.

 

Profesor Roman Wawryk, zmarły na emeryturze w 1999 roku był kierownikiem Kliniki w Bytomiu w latach 1966 - 1985. Był przyjacielem wszystkich ginekologów, pomagał w pracach naukowych i w trudnościach zawodowych, był wybitnym dydaktykiem.

Bazę nowo utworzonej Kliniki w roku 1990 stanowiło 210 łóżek położniczo-ginekologicznych, 85 łóżeczek dla noworodków i 15 łóżeczek w zamkniętym Oddziale Wcześniaków. Po otwarciu kliniki, ze względu na potrzeby dydaktyczne, liczba łóżek została nieco zmniejszona. Katedra i klinika mieściły się przez wiele lat w budynku nr 6. W przeciwieństwie do imponującej liczby łóżek, wyposażenie dydaktyczne i naukowe było nader skromne. Z biegiem czasu ta sytuacja stopniowo ulegała poprawie. Powstało szereg pracowni. W r. 1989 klinika, ze względu na zły stan techniczny budynku i szkody górnicze, została przeniesiona do budynku nr 5 Miejskiego Szpitala Zespolonego nr 2 w Bytomiu. Od 1989 roku w klinice funkcjonują następujące oddziały: Ginekologii Operacyjnej, Położniczo-Noworodkowy, Porodowy, Patologii Ciąży, Endokrynologii Ginekologicznej, Wcześniaków, Ginekologii Zachowawczej. Otwarto czwartą salę operacyjną. Powstały kolejne pracownie: Endoskopowa, Urodynamiczna, Ultrasonograficzna i Rozrodu Wspomaganego, wyposażone w nowoczesny sprzęt.

Celem I Katedry i Kliniki Położnictwa i Ginekologii była i jest działalność naukowa i dydaktyczna świadczona na rzecz Uczelni oraz usługowa dla miasta Bytomia i regionu. Pracownicy kliniki pełnili i pełnią szereg funkcji w instytucjach i towarzystwach naukowych. Prof. dr hab. n. med. Jacek Rzempołuch był wieloletnim specjalistą wojewódzkim z zakresu położnictwa i ginekologii (woj. katowickie). W dn. 1 VII 1993 został powołany w skład Krajowego Zespołu Specjalistycznego. W 1994 r. wybrano go na wiceprzewodniczącego Oddziału Katowickiego Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Był członkiem Senatu ŚAM. Od 1995 r. przewodniczył Sekcji Chirurgii Ginekologicznej PTG. Do pionierskich metod w skali krajowej, wypracowanych w I Katedrze i Klinice Położnictwa i Ginekologii, należy zaliczyć prace nad zastosowaniem w ginekologii leczenia laserem. Ponadto klinika podjęła się i wykonała szereg badań oceniających zagrożenia kobiet ciężarnych mieszkających w GOP ze strony środowiska. We współpracy z Instytutem Onkologii w Gliwicach, ocenia się również skuteczność metody leczenia brachyterapią - źródłami o wysokiej mocy - HDR (High Dose Rata - kobalt, iryd) w połączeniu z operacją radykalną. W klinice opracowano także zasady leczenia niektórych postaci nowotworów złośliwych narządu rodnego (np. pozostawienie jajników u młodych kobiet z inwazyjnym rakiemszyjki macicy, usuwanie węzłów chłonnych miednicy małej u kobiet z rakiem trzonu macicy w II stopniem klinicznego zaawansowania choroby). Metody te mają charakter unikalny w skali kraju. W klinice wykonuje się też rozległe zabiegi operacyjne przy rakach sromu. Opracowano własną metodykę usuwania drogą laparoskopową trzonu lub całej macicy z następowym ich wydobyciem drogą pochwową. Były to pierwsze zabiegi tego typu przeprowadzone przez krajowy zespół lekarski.

Wprowadzono również metodykę wszystkich procedur rozrodu wspomaganego: GIFT - Gamete intrafallopian transfer (pierwsze dziecko urodzono po zastosowaniu tej techniki 4 I 1993), IVF-ET - in vitro fertilisation - embryotransfer (pierwsze dziecko urodzono po zastosowaniu tej techniki 4 XII 1993), ZIFT - zygote intrafallopian transfer (pierwsze dziecko urodziło się po zastosowaniu tej techniki 8 V 1995), PROST - pronuclear stage tubal transfer, ICSI - intra cytoplasmic sperm injection. Dwie z nich zostały wprowadzone w Polsce po raz pierwszy (GIFT i ZIFT). W październiku 1995 uzyskano setną ciążę w wyniku zastosowania technik rozrodu wspomaganego.

W 1974 r. klinika zorganizowała Zjazd Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w Katowicach, w 1976 r. I Sympozjum Chirurgii Ginekologicznej PTG (również w Katowicach) o tematyce: Chirurgia ginekologiczna, sprawy zakrzepowe w ginekologii i położnictwie oraz metabolizm w chirurgii ginekologicznej. Natomiast tematem sympozjum zorganizowanego w 1996 r. była Endoskopia w ginekologii. Udział w spotkaniu, poza uczestnikami z Polski, wzięli goście z zagranicy (USA, Francja, RFN). W roku 1998 Klinika zorganizowała Sympozjum "Powikłania okołooperacyjne w Położnictwie i ginekologii", które odbyło się w Cieszynie. 
W roku 1999 zmarł nagle wieloletni Kierownik Kliniki Prof Jacek Rzempołuch.

Po zakończeniu przewodu habilitacyjnego, kierownikiem Kliniki została Profesor Anita Olejek, kierująca Jednostką do dnia dzisiejszego.